W dniach 17 - 19 czerwca 2016 roku odbył się ostatni, IV zjazd w ramach projektu „Polska w XX wieku.” W piątkowy wieczór uczestnicy wszystkich warsztatów prowadzonych przez Centrum im. prof. Bronisława Geremka wzięli udział w uroczystym podsumowaniu projektów. Odbyło się ono w budynku Podchorążówki w Łazienkach Królewskich. Po wielu przemówieniach przyszedł czas na wręczenie dyplomów, nagród książkowych oraz pozowanie do pamiątkowych zdjęć...
A w sobotę normalne zajęcia. Nauczyciele i uczniowie w swoich grupach uczyli się analizować różne źródła historyczne metodą OPVL. Ponadto dyskutowaliśmy na temat psychospołecznych skutków II wojny światowej. Również tych zagadnień dotyczyło spotkanie z autorem książki „Wielka trwoga” Marcinem Zarembą. Jest on adiunktem w Instytucie Historycznym UW i Instytucie Studiów Politycznych PAN. Interesuje się historią społeczną PRL. W 2013 roku został laureatem Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego i Nagrody im. Jerzego Turowicza. „Wielka trwoga” to książka, która ukazuje pierwsze lata po II wojnie światowej. Autor pokazuje rozbite społeczeństwo, w którym na porządku dziennym były gwałty i grabieże, a niepewność jutra spędzała sen z powiek ludziom udręczonym przez pięcioletnią okupację. Czy wybuchnie kolejna wojna? Czy zdołam przetrwać głód i epidemie? Czy znajdę dom i jakiekolwiek zajęcie w kraju, który nawet nie ma ustalonych granic? Takie pytania zadawały sobie miliony Polaków. „Wielka trwoga” to przełomowa praca naukowa, ale też fascynująca opowieść historyka i publicysty, obecnego na łamach „Polityki”, „Gazety Wyborczej” i „Rzeczpospolitej”. Warsztaty popołudniowe dotyczyły życia codziennego w PRL - u przedstawianego przez władzę w kronikach filmowych.
Sobotni wieczór, to jak zwykle uczta duchowa. Tym razem to my gościliśmy w budynku Agory Teatr Sejneński działający przy Ośrodku „Pogranicze - sztuk, kultur, narodów” z siedzibą w Sejnach. Był to spektakl niezwykły, ponieważ aktorzy – nastoletni Polacy, Litwini i staroobrzędowcy mieszkający w Sejnach – opowiadają prawdziwe historie oraz legendy, które usłyszeli od swoich dziadków i pradziadków, odnajdując w nich własne korzenie. Na chwilę stają się własnymi przodkami, ucieleśniając ich wspomnienia cygańskich taborów, słowiańskich obrzędów kupalnych, pogańskich legend, by niepostrzeżenie przeistoczyć się w uczestników litewskiego wesela czy żebraków pod kościołem, a za chwilę opowiedzieć historię Racheli, córki krawca, czy żydowskiego dziecka uratowanego przed niechybną śmiercią. Za sprawą tych opowieści, pieśni i modlitw w różnych językach powstaje scalony obraz bogatej, wielokulturowej cywilizacji sprzed lat. „Kroniki sejneńskie” w reżyserii Bożeny Szroeder to spektakl, którego premiera odbyła się w 1999 roku. Prezentowany był on w wielu miastach Polski, wielu krajach i na wielu międzynarodowych festiwalach. Obecnie aktorzy, którzy w nim występują to IV Pokolenie Kronik Sejneńskich.
W niedzielny poranek nastąpiło podsumowanie projektu oraz prezentacja zadań końcowych poszczególnych grup. A te zadania to filmy, które uczniowie mieli „nakręcić”. Dotyczyły one wybranych, najważniejszych wydarzeń z historii Polski XX wieku, którymi chcieliby zainteresować swoich rówieśników z zagranicy.
Na koniec projektu organizatorzy zaprosili niezwykle ciekawego gościa - Zbigniewa Bujaka, który był jednym z liderów pierwszej Solidarności i przywódcą podziemia czasów stanu wojennego. Wygłosił interesujący wykład na temat etosu Solidarności. Czym i jaki był? Co po nim pozostało? Dlaczego nastąpił jego rozpad?
Niestety, to były nasze ostatnie zajęcia. Po nich przyszedł czas na pożegnania. Niektórzy byli bardzo wzruszeni, inni przejęci, ale wszyscy mamy nadzieję, że jeszcze się spotkamy. Może w jakimś innym, ciekawym projekcie...